ALEVİLİK MEZHEP DEĞİL İSLAMIN ÖZÜDÜR
Peygamber, Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin… Ehlibeyt deyince bu çekirdek beş kişiyi ve onlardan gelenleri anlarız. Zaten kelime anlamı “ev halkı” demek. Peygamberimiz vedasında “Sizlere Kuranı ve bir de Ehlibeytimi emanet ediyorum” der. Ehlibeyt Alevi Bektaşiler için çok önemlidir. Ehlibeytsiz bir Alevilik olmaz.
“Yol”dan ne anlamalıyız?
“Tarik-i nazenin” denir; yani herkesin nefsine hakim olacağı, zor, nazik bir yol manasında kullanılır. Dolayısıyla “yol” da tarikat demektir. Allah'a ulaşmanın şeklidir. Hacı Bektaş Veli bunu şöyle ifade eder: “Dört kapı, kırk makam.” Yani dört kapıdan, kırk makamdan geçeceksin, Allah'a ancak ondan sonra ulaşırsın, demek.
***
Dört Kapı Kırk Makam nedir?
Dört Kapı Kırk Makam şeklindeki Kâmil(olgun) insan olma ilkelerini Hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin tespit ettiğine inanılır. Hacı Bektaş “Kul Tanrı’ya kırk makamda erer, ulaşır, dost olur.” buyurmuşlardır. Bu ilkeler aşama aşama insanı olgunluğa ulaştırır. Bir başka yoruma göre ise şeriat anadan doğmak, tarikat ikrar vermek, marifet nefsini bilmek, hakikat Hakkı özünde bulmak yollarıdır. Yine bir başka anlatıma göre; Şeriat “ insanlar evreni”, Tarikat “ Melekler evreni”, Marifet “Tanrısal güç” ve Hakikat ise “ Tanrısal evren” olarak yorumlanmıştır.
Dört kapının Hak yolunda yürüyen bir insanın ömrü içinde geçirdiği manevi aşamalar olduğunu kabul edenler vardır. Buna göre Şeriat kendi özbenliğini kötülüklerden arıtmayan, gelişmemiş olgunlaşmamış insanın din kuralları ve yasalar yoluyla eğitilmesi, kişilere ve topluma zarar verebilecek hareketlerde bulunmasına meydan verilmemesidir. Tarikat, insanın kendi istek ve iradesiyle, hiç bir dış zorlama olmadan her türlü kötülüğü benliğinden kovabilmesi, elinden gelebilecek tüm iyilikleri hiç kimseden esirgememesi devresidir. Marifet, duygu ve ilimde en yüce düzeye ulaşma, tanrısal sırlara erişmektir. Hakikat, Hakkı görmek, zaman ve mekan içinde tanrısal alemin gücü içinde erimektir.
Her kapıya bağlı on makamı söyle sıralayabiliriz:
1.Şeriat
2.Tarikat
3.Marifet
4.Hakikat
Her kapının on makamı vardır.
Kaynak kitap,: Hünkar Hacı Bektaşi Veli ve Alevi-Bektaşi Yolu
Yazarı: Ali Celaleddin Ulusoy
Akademi Matbaası
Hacıbektaş 1986